23 Ocak 1919 – İngilizlerce hazırlanan bir kara liste…
Müttefiklerin İstanbul Yüksek Komiserleri, bütün Rum ve Ermeni tutukluları serbest bırakılmasını isteyen bir nota verdiler.
~
21 Ocak 1919’da Padişah Vahdettin, eniştesi Damat Ferit’i İngiliz Yüksek Komiserliği’nde istihbarat görevlisi Mr Hohler’e göndermişti.
Padişahın İngilizlerin arzularını yerine getirmek istediğini, ancak tutuklanması istenen kişilerin ülkenin ‘En büyük ve güçlü örgütü olan İttihat ve Terakki’ye mensup olduklarını, İttihat ve Terakki’nin karşıt bir tepkisinden çekinildiğini, böylesi bir durum karşısında İngilizlerin tutumunun öğrenilmek istediğini bildirdi. Padişah açıkça İngilizlerden güvence istiyordu.
İngilizler de padişaha çekinilecek bir şey olmadığını ve kendisinin ve padişahlığının Büyük Britanya devletinin güvencesi altında olduğunu bildirdiler.
Güvence sonrası tutuklamalar konusunda kamuoyu oluşturma yöntemleri de uygulamaya konuluyordu.
23 Ocak günü, “Ricali Siyasi”den on kişinin imzasıyla, “padişaha sunulan bildiri” başlığıyla Alemdar gazetesinde bir haber yer aldı.
Bu habere göre, padişaha sunulan başvuruda “İstanbul’u Türklere bırakabilmek için suçluların cezalandırılmalarını şart gördükleri” belirtiliyor, adeta bu kişiler tutuklanırsa İstanbul kurtulacak havası veriliyordu.
Bu bildiride ayrıca, eski Sadrazam Sait Halim Paşa, Meclis Başkanı Halil Menteşe, Maliyeci Cavit, eski İçişleri Bakanı İsmail Canbulat… gibi İttihatçıların tutuklanmamış olmasından şikayet ediliyor, “Acaba bunların kaçmaları mı isteniyor? ” diye bir soru ortaya atılıyordu.
24 Ocak 1919’da İngiliz taraftarı olduğu bilinen Hürriyet ve İtilaf Partisi bir bildiri yayınlayarak hükümeti “uyuşuklukla” suçluyordu.
Bir gün sonra 25 Ocak 1919’da Diyarbakır’ın eski valisi Dr. Reşit Bey tutuklu olduğu Bekirağa Bölüğü’nden kaçtı. İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe bu kaçışı, “İngilizlere ve müttefiklere karşı bir meydan okuma olarak” değerlendirdi.
Siyasi görevli Ryan sadrazamla görüşerek durumun “son derece nazik” olduğunu ona da onaylattı.
İngilizler tarafından hazırlanıp hükümete verilen bir “kara liste”den söz ediliyordu.
Kaynak: Samsun’dan önce bilinmeyen 6 ay – Alev Coşkun / Kurtuluş Savaşı Günlüğü – Zeki Sarıhan
